Sierpniowa uroczystość w Smardzowie po raz pierwszy zorganizowana została w 2005 roku przy okazji odsłonięcia tablicy poświęconej pamięci osadników przybyłych do Smardzowa z Barysza na Kresach. Tegoroczne spotkanie, które odbyło się w sobotę 28 sierpnia, miało wyjątkowy charakter. Pod pomnikiem złożona została ziemia przywieziona z miejsca, w którym 65 lat temu pochowano 135 osób bestialsko zamordowanych w ciągu jednej nocy przez ukraińskich nacjonalistów. Ziemię z Ukrainy przywiózł sołtys Smardzowa Edward Skiba, który od lat stara się, aby pamięć o polskich mieszkańców Barysza, zwłaszcza wśród młodego pokolenia, nie zaginęła.
Złożenie ziemi wraz z tubą zawierającą listę pomordowanych oraz położenie tablicy miało bardzo uroczystą oprawę - przy dźwiękach werbli i trąbki oraz z towarzyszeniem pocztów sztandarowych straży pożarnych i kombatantów. Wcześniej uroczyście odczytano nazwiska zabitych. Odsłonięcia tablicy dokonali najstarsi mieszkańcy wsi: Katarzyna Skiba i Władysław Wójcik. - Miejsce, w którym odprawiona została msza święta, również miało swoje znacznie. Symboliczny las, brzozowe krzyże, ołtarz zaprojektowany przez Gabrysię Maczugę, przedstawicielkę młodego pokolenia, bardzo zaangażowaną przy pomocy organizacji uroczystości, wszystko to nadało temu wydarzeniu wyjątkowego charakteru - mówi Edward Skiba, sołtys Smardzowa.
Specjalnym gościem uroczystości był ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski, który odprawił, wraz z księżmi Stefanem Wanclem, byłym proboszczem parafii w Św. Katarzynie, urodzonym na Kresach i Henrykiem Rojem, proboszczem parafii w Turowie, gmina Żórawina, mszę świętą. Później dokonali również poświęcenia ziemi i tablicy. - Nie musiałem księdza Isakowicza-Zaleskiego długo namawiać. Wysłałem do niego maila z pytaniem czy przyjedzie na naszą uroczystość i bardzo szybko przyszła odpowiedź twierdząca – dodaje sołtys Smardzowa.
Przy okazji wielu uczestników spotkania mogło porozmawiać z księdzem a także kupić jego książki, również dotyczące Kresów i tragicznych wydarzeń z czasów wojny. Chętnych nie brakowało, zwłaszcza że do każdego egzemplarza trafiała specjalna dedykacja autora.
Podczas sobotniej uroczystości nie brakowało również wielu wzruszających momentów. Łzy same cisnęły się do oczu, gdy przypominane były tragiczne wydarzenia. Jednymi ze świadków byli Władysław Skiba i Jan Chmielewski, Baryszanie, mieszkający dziś w Kulinie w gminie Środa Śląska. Ze wzruszeniem przytaczali oni dramatyczne chwile, których byli świadkami. Równie wstrząsająca była relacja zbrodni na bezbronnych Polakach ks. Józefa Mroza, ostatniego proboszcza Barysza, którą odczytał gospodarz uroczystości. - Najbardziej wzruszające było to, kiedy podchodzili do mnie ludzie ze łzami w oczach i dziękowali za zorganizowanie spotkania – kończy Edward Skiba.
Sołtys nie zapomniał również o najstarszych mieszkańcach Smardzowa oraz tych, którzy krzewią pamięć o Kresach i Polakach tam pomordowanych. Wszyscy oni uhonorowani zostali dyplomami gratulacyjnymi.
