Co to oznacza w praktyce? Przede wszystkim to hodowca lub osoba przez niego upoważniona w umowie licencyjnej ma wyłączne prawo rozmnażać materiał siewny tej odmiany, przygotowywać do siewu, przechowywać, oferować do sprzedaży, a w końcu sprzedawać na cele siewne. Wyjątek stanowi sytuacja, w której rolnik podejmie decyzję o użyciu do siewu materiału z własnego zbioru. Określa się go mianem „odstępstwo rolne”. Dotyczy ono tylko niektórych gatunków roślin np. pszenicy zwyczajnej, żyta, jęczmienia, pszenżyta, owsa, kukurydzy, rzepaku ozimego czy ziemniaka.
Odstępstwem rolnym może zostać objęty wyłącznie materiału z własnego zbioru. Nie stosuje się go do odmian chronionych, które zebrał inny rolnik, kupionych na targu czy nabytych w ramach tzw. „wymiany sąsiedzkiej”. Siew takich nasion jest niedozwolony.
Jednak za każde skorzystanie z tego przywileju rolnik ma obowiązek zapłacić hodowcy, który jest właścicielem danej odmiany, opłatę w wysokości obowiązującej dla niej w danym roku. Ma ona zostać uiszczona w terminie 30 dni od daty siewu bez wzywania ze strony hodowcy.
Fundusze przeznaczone zostaną przede wszystkim na finansowanie postępu biologicznego. To dzięki nim ulepszane są dotychczasowe odmiany i tworzone nowe. Aby stworzyć odmianę, potrzebnych jest 10 do 15 lat pracy w laboratoriach i na polach. W ciągu tego czasu nakłady finansowe są na poziomie kilku milionów złotych.
Każdy posiadacz gruntów może w Agencji Nasiennej (www.agencjanasienna.pl)uzyskać informacje czy odmiana jest chroniona wyłącznym prawem, czyją jest własnością, jaka jest wielkość opłaty za skorzystanie siewne z odmiany oraz czy występuje obowiązek jej zapłaty. Innymi oficjalnymi źródłami tych informacji są: Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych w Słupi Wielkiej i Wspólnotowy Urząd Ochrony Odmian Roślin (CPVO) dla Unii Europejskiej.
