kliknij na zdjęcie, aby powiększyć.
Narzędzia produkowano wówczas między innymi z krzemienia i kamienia, wykorzystując przede wszystkim surowiec lokalny. Potwierdzają to odkrycia archeologów w pobliżu Masywu Ślęży, w partii szczytowej na Jańskiej Górze, gdzie badano metodą wykopaliskową „kopalnię” serpentynitu typu odkrywkowego sprzed 4000 lat p.n.e. Jej relikty zachowały się do czasów obecnych w formie lejowatych zagłębień. Obróbki kamienia dokonywano w pobliskich osadach, wyrabiając topory, siekiery, czekany i inne drobne narzędzia. Można stwierdzić, że były to początki specjalizacji rzemieślniczej w pozyskiwaniu i obróbce kamienia, w połączeniu z kopalnią serpentynitu na Jańskiej Górze. Był to rodzaj centrum produkującego wyroby kamienne na potrzeby własne i na wymianę.
Ślęża, góra kultowa od starożytności do czasów współczesnych, o funkcji refugialnej, była także wielkim ośrodkiem gospodarczym. Na stokach góry zbudowanych z granitu w części północno-zachodniej i zachodniej, u podnóża archeolodzy odkryli osady rzemieślnicze, których mieszkańcy zajmowali się wydobyciem granitu i produkcją kamieni żarnowych. Pozyskiwanie granitu odbywało się metodą zbierania bloków napowierzchniowych oraz w kamieniołomach starożytnych i średniowiecznych. W wielu obszarach na stokach góry Ślęży, części granitowej, odkryto pola grupujące się po kilkadziesiąt obiektów zachowanych w formie wielkich lejów, po eksploatowanym granicie. Do czasów obecnych zachowało się około 20 zespołów kamieniołomów i pracowni kamieni żarnowych. W dużym skupisku wystąpiły powyżej Sobótki Górki. Poza miejscami eksploatacji kamienia granitowego odkryto także pracownie kamieni żarnowych w sąsiedztwie kamieniołomów lub u podstawy Góry Ślęży, w Chwałkowie, Będkowicach na stoku i u podnóży Góry Anielskiej.
Wszystkim znanym miejscom eksploatacji granitu towarzyszą dookolne hałdy kamienia (odpady), płyty granitowe w formie surowca budowlanego lub półfabrykatów do wyrobu kamieni żarnowych. Spotyka się też półfabrykaty kamieni żarnowych.
Wstępnie badacze określają, że w tysiącach szybów – lejów, zachowanych w krajobrazie kulturowym na stokach Ślęży, w całej działalności górniczej wydobyto granit do wyrobu około 20 000 kamieni żarnowych (to jest 10 000 żaren kompletnych składających się z dwóch części: górnej i dolnej).
Za datę początkową trwania ośrodka kamieniarskiego przyjmuje się okres IV, VI w. n.e. Pracownie ślężańskie obsługiwały znaczny teren. Badacze określili żarna odkryte w osadzie Heithabu w Szlezwiku (Niemcy) jako pochodzące ze Ślęży.
O cenie żaren świadczy duże zapotrzebowanie, daleki zasięg rozchodzenia się produktów z granitu ślężańskiego. Kamienie żarnowe mogły być przedmiotem handlu na poświadczonych w dokumencie historycznym z roku 1148, targach w Sobótce.
Przypuszcza się, że na bazie doświadczeń pozyskiwania granitu (górniczych), wytwórców kamieni żarnowych rozwinęło się kamieniarstwo związane z wyrobem rzeźb i produkcją kamienia budowlanego na potrzeby budowli świeckich i sakralnych.
